Evropske zemlje nalaze se u procesu transformacije. Tim procesom je naročito zahvaćena jugoistočna Evropa. Evropskim ujedinjavanjem zemlje istočne Evrope su spoznale novu dinamiku. Društva istočnoevropskih zemalja su suočena sa pitanjima i sukobima, koja ne poznaju iz svoje komunističke prošlosti. Interesi Zapadne Evrope su na početku bili uglavnom ekonomski orijentirani.

Religijama do sada nije pridavana velika uloga u procesu oblikovanja evropske budućnosti. Čini se, da su religije bile potisnute na rub društva i da su bile jedva prisutne u javnom prostoru. U društvenoj stvarnosti, međutim, iza ovih evropskih religija stoje ljudi, koji svojim etičkim i političkim očekivanjima utječu na politiku svojih zemalja i svoje pristalice mobiliziraju za određenu politiku i etičku poziciju. Te se vjerske zajednice i njihove institucije oblikuju na globalnom planu i u poziciji su da djeluju širom svijeta. U istočnoj Evropi različite religije, koje se nerijetko nalaze u konkurenciji jedna s drugom, tragaju za novim poljima djelovanja i nastoje se povoljno pozicionirati u procesu novog oblikovanja društva.

To predstavlja izazov kako za građane pojedinačno, koji se svakodnevno susreću sa različitim religijama/vjerskim strujama, tako i za države, koje imaju zadatak da iznova definiraju mjesto religije u svojim društvima i koje trebaju voditi računa o vjerskoj kulturi i vjerskom životu svojih građana.

Ova susretanja zbog različitih razloga uzrokuju mnogobrojne sukobe i tačke sporenja, koje postaju uočljive u političkom i ekonomskom životu. Izgraditi zajednicu vrijednosti s obzirom na ovo mnoštvo religija, koko bi se omogućio miroljubiv suživot, zahtijeva posebne međureligijske kompetencije u politici i ekonomiji, ako se želi miroljubivi suživot u korist i za dobrobit svih. Evropa ne može izbjegavati probleme, koji su u vezi sa religijama, te očekivanja svojih građanki i građana.

Uzroci su, doduše, složeni, ali položaj islama u novoj Evropi uzrokuje opsežne rasprave o tome, može li islam biti dio Evrope. Neovisno o historiji islama u dotičnim zemljama, usklađivanje islamskih i evropskih vrijednosti i prijemčivost islama za demokratiju evropskog tipa stavljaju se pod znak pitanja.

Ova zategnutost između islama i evropskih vrijednosti je, između ostalog, jedan od razloga za izolaciju muslimana i razvoj raznih predrasuda u društvu. Ova izolacija se kroz razne, globalno veoma dobro umrežene organizacije teologizira, a mržnja među kulturama i religijama se cementira.

Islam na rubu društva najviše pogoduje nacionalističkim partijama Evrope i radikalnim islamskim organizacijama. Za mnoge partije i organizacije ova zategnutost i mržnja su od egzistencijalnog značaja.

Učesnici konferencije u Beču u oktobru 2009. godine bili su jedinstveni u stavu da se obrazovanje ne može odreći vjerskih temelja Evrope. Time je škola stavljena pred izazov da posreduju i prenosi i vjerske (obrazovne) temelje. Religije bi trebale biti jedna od obrazovnih zadaća škola. Znamo na primjeru mnogih evropskih zemalja da se mirna budućnost Evrope ne može ostvariti bez mira među religijama.

Religijski odgoj u javnim školama može osposobiti učenike da razviju i zastupaju vlastita etička i vjerska stajališta, da uvažavaju druga mišljenja te da uče od drugih kultura i religija. Stoga je vjersko obrazovanje važna sastavnica općeg obrazovanja.